Wormenbak

Wormenbak

Composteren in een wormenbak is een zeer specifieke manier om plantaardig materiaal te verwerken. Dit vraagt iets meer ervaring, kennis en ook continue aandacht. Maar een voordeel van deze manier van composteren is dat je alles van het verwerkte materiaal kan hergebruiken, wat niet het geval is bij een compostvat of -bak. Een kant en klare wormenbak kan je kopen. Deze zijn evenwel vrij duur. Je kan ze evenwel gemakkelijk zelf maken en dit voor een fractie van de prijs.

Hoe zelf een wormenbak maken?

Wat heb je hiervoor nodig ? Minimaal 2 bakken, een deksel en wat fijnmazig (vliegen)gaas. De bakken dienen te bestaan uit UV-bestendig plastiek. De bakken mogen ook geen geen licht doorlaten, want compostwormen schuwen nu eenmaal licht. Kies dus voor niet doorschijnende bakken.

Opvangreservoir

De onderste bak dient als opvangreservoir van het percolaat. Dit is de vloeistof die vrijkomt bij het ontbinden van het plantaardig materiaal. Bij het compostvat en de compostbak sijpelt dit in de grond en gaat op die manier verloren. Bij de wormenbak kan je dit eenvoudig opvangen. Dit percolaat kan je gebruiken om uw potplanten of andere wat extra's te geven. Opgelet gebruik het nooit onverdund ! Een verdunning van 1 op 10 is aangewezen.

De wormenbak zelf

De tweede bak is de eigenlijke wormenbak. In de bodem van deze bak dien je wel een voldoend aantal gaten te maken, zodanig dat het percolaat dat vrijkomt kan wegsijpelen in het opvangreservoir. Als er geen gaten voorzien zijn, gaat het geheel snel een erg waterige bedoening worden, waarin compostwormen niet kunnen overleven.

Ik heb in mijn wormenbak gaten gemaakt van een 9 mm. De gaten zelf bevinden zich op 5 cm van elkaar, in beide richtingen. De gaten heb ik in 4 stappen geboord. Eerst heb ik de plaatsen afgetekend waar de gaten moesten komen door met een stift een puntje te zetten. Vervolgens heb ik met een klein boortje van 2,5 mm op de stipjes een gaatje geboord. Dit heb ik vervolgens met 3 andere boortjes groter gemaakt: achtereenvolgens met boortjes van 5 mm, 7,5 mm en 9 mm. Ineens werken met een boor van 9 mm bleek niet te werken, omdat de boor zich snel doorheen het plastiek boorde en zich daarbij vastzette in het plastiek zonder een mooi rond gat te maken. Nadien heb ik de bramen met een kleine ronde vijl wat weggewerkt (het oog mag ook wat hebben natuurlijk).

In het opvangreserve leg je twee buizen, bij voorkeur rechthoekig. Deze zorgen ervoor dat je in het opvangreservoir een vrije ruimte hebt waarin je het percolaat kan opvangen. Ledig het opvangreservoir telkens voordat het niveau van het percolaat de tweede bak bereikt. Zo vermijd je dat het materiaal in de wormenbak onder water komt te staan.

Deksel

Dek de wormenbak tot slot af met een goed sluitend deksel. Zo scherm je de wormenbak af van de regen, wind en zon. Zorg evenwel voor verluchtingsgaten in de wormenbak. De compostwormen hebben naast voedsel ook zuurstof nodig. Hiertoe kan je bijvoorbeeld 4 gaatjes boren van 9 mm in het deksel. De gaten zelf kan je best langs de binnenkant van het deksel afschermen met een stukje fijnmazig gaas (bv. vliegengaas). Doe je dit niet, dan zal uw wormenbak ongetwijfeld gekoloniseerd worden door fruitvliegjes. Dit zijn geen schadelijk insecten, maar het is aangenamer als je ze er niet in hebt. Als er in de bak handgrepen voorzien zijn dan kunnen deze dienen als verluchtingsgaten. Maar scherm ze ook hier af met een stukje gaas.

Kostprijs

Om u een idee van kostprijs te geven: de wormenbak die ik zo gemaakt heb en bestaat uit 3 bakken en een deksel heeft mij eind 2011 13,00 EUR gekost (en enkele uren werk).

De wormenbak opstarten

In de wormenbak breng je bovenop de geperforeerde bodem eerst een laagje aan van 5 cm structuurrijk materiaal: gekapt stro, fijne loofhoutsnippers, dorre en in stukken gesneden stengels van kruiden en vaste planten, ... . Dit voorkomt dat de gaten snel gaan dichtzitten met on- of halfverteerd plantaardig groen materiaal. Zo kan het vocht zonder problemen doorsijpelen naar het opvangreservoir.

Bovenop de laag structuurrijk materiaal breng je een 5 liter aan half verteerde compost met daarin de compostwormen. Het is niet de bedoeling om ergens uit een vat of (wormen)bak compostwormen te gaan vissen en deze over te brengen naar de op te starten wormenbak. Hier bovenop breng je dan een laagje van 5 cm vers plantaardig materiaal aan. Geef de wormenbak vervolgens een paar weken de tijd om zijn draai te vinden en voeg in die tussenperiode geen nieuw materiaal toe. Zodra de wormenbak in werking is dien je regelmatig vers materiaal toe te voegen. Dit is eerder groen materiaal. Maar voorzie af en toe ook wat structuurrijk materiaal. Niet al te hard materiaal heeft hierbij de voorkeur (stro, verdroogde bloemstengels en kruiden). Compostwormen eten geen vers materiaal. Het dient eerst door andere organismen een stukje 'voorverteerd' te worden. Voor houterige materialen neemt die voorvertering meer tijd in beslag.

Het omzetten (zoals bij een compostbak) of beluchten (zoals bij een compostvat) van het materiaal in de wormenbak is niet nodig en zelfs niet gewenst, want zo verstoor je de verwerking van de wormenbak.

Standplaats

Zet de wormenbak op een beschaduwde plaats. Rechtstreeks zonlicht doet de temperatuur in de wormenbak te fel stijgen. Compostwormen houden niet van temperaturen boven de 30° C. In de winter moet de bak wel op een vorstvrije plaats gezet worden. Anders bevriezen de compostwormen en kan je in het voorjaar opnieuw van nul beginnen.

Voedsel voor de compostwormen

Compostwormen zijn dol op vers keukenafval, zoals aardappelschillen, koffiedik, theezakjes, fruitafval, groenteafval, verwelkte bloemen. Als het materiaal te groot is, is het nuttig om het wat te verkleinen. Maar u hoeft daarmee zeker niet te overdrijven. Bijvoorbeeld tuinafval verklein ik tot stukken van 10 à 15 cm. Vruchten of groenten die compacter zijn, kan je best wat kleiner maken: een 5-tal cm.

Slotbemerking

Er wordt soms gezegd dat compostwormen niet geschikt zijn om te vissen. Ik heb evenwel de afgelopen jaren 3 vissers ontmoet die ze wel gebruiken. Volgens één van hen hangt het vooral af van de soort vis waarop men vist.