Composteren en ratten

Compost als voedingsbron

Als je composteert volgens de regels van de kunst heb je zelden last van ratten. Is dit toch het geval dan is dit doorgaans omdat in de ruimere omgeving er een plaag heerst. Dan zoeken ze – waarschijnlijk bij gebrek aan voldoende voedsel – of er in jouw compostbak, - hoop of – vat nog wat eetbaars te rapen valt.

 

Compost als huisvesting

Een tweede en misschien zeker zo belangrijke reden is dat (bij een plaag) de ratten in de composthoop of –bak een ideale locatie vinden om te ‘wonen’ en nestelen. Dit is een relatief droge en vooral verhoogde omgeving. Bij hevige regenval of een lange natte periode met een verzadigde bodem tot gevolg komt deze niet onder water te staan. Stel je vast dat ze in de hoop of bak gegraven hebben, dan kan je de ratten het leven een stuk lastiger maken door deze een keer om te zetten en daarbij het composterende of gecomposteerde materiaal goed los te maken. Tussen los materiaal is het immers moeilijker om gangen te gaan graven die niet onmiddellijk terug gaan inzakken. Uiteraard is dit geen definitieve oplossing. Want het materiaal komt na verloop van tijd terug vast(er) te zitten.

 

Conclusie

Is het voorgaande een reden om zelf niet te composteren ? Dit is een wel redelijk drastische conclusie. Het lijkt mij beter (en alles bij elkaar genomen waarschijnlijk ook minder tijdrovend en goedkoper) de ratten te bestrijden. Door niet te composteren zijn de ratten niet weg. Je verlegt hoogstens het probleem.

 

Ratten vangen

Je kan ratten op verschillende manieren bestrijden: door het plaatsen van klemmen, een rattenvangkooi, met behulp van vergif of door hun gangenstelsel onder water te zetten.

 

Geef jonge ratten niet de kans de gevaren van het leven te leren kennen

Jonge ratten laten zich veel gemakkelijker vangen. Daarom kan je zodra je ze opmerkt of ziet dat er gangen gegraven zijn best zo snel mogelijk starten met het bestrijden van de ratten. Zo geef je de jonge ratten niet de kans om de gevaren van het leven te leren kennen ! Als ik merk dat er in de tuin een nest jonge ratten zit dan heb ik altijd binnen de week gevangen.

 

Klem

Meermaals heb ik het voorgehad dat de ratten het lokaas uit de klem gehaald hadden, terwijl de klem opgespannen bleef of was afgegaan zonder enig bloedspoor of dode rat in de klem of de directe omgeving ervan. Er wordt aangeraden een klem altijd tegen een muur te plaatsen. Om het leeghalen van de klem zonder vangst te bemoeilijken plaats ik aan de andere kant van de klem evenwijdig met de muur een baksteen die iets voor de klem uitsteekt. Zo zijn de ratten verplicht over het opgespannen blokje met lokaas heen te gaan waardoor de kans vergroot dat de klem afgaat bij het aanraken van het blokje. Al geeft ook dit geen garantie, maar wel meer kans op succes. En weet uiteindelijk wint de aanhouder … op een keer zal zelfs de meest ervaren rat wel eens een foutje maken en gevangen raken.

 

Rattenvangkooi

Een rat vangen in een rattenvangkooi is een andere mogelijkheid. Een kooi is wel veel duurder dan een klem. Ik vraag mij ook af of deze investering wel altijd loont. Mijn aanvoelen is dat ratten zich minder snel in zo’n kooi wagen dan dat ze aangetrokken worden door het lokaas in een klem. En hoe eenvoudiger de kooi van constructie hoe minder de rat zal afgeschrikt worden. Ik heb het een keer gehad dat het lokaas weggehaald was uit de kooi terwijl deze was blijven openstaan. Waarschijnlijk was de rat – behendig als ze is – langs de zijkant van de kooi tot bij het graan gegaan zodat ze de kooi niet liet dichtslaan. Om dit te vermijden steek ik sindsdien 2 stokjes net boven het begin van de ‘trap’ in het tweede en derde bovenste gat. Zo is de rat wel verplicht om over de valtrap te lopen om tot bij het eten te geraken. Je zet de kooi best op een harde ondergrond (evt. op enkele stenen of plank). Anders gaan ze onder kooi graven en zo proberen het lokaas op een veilige maar wel moeilijke manier te bemachtigen. 

 

Lokaas

In een rattenvangkooi gebruik ik kippengraanmengeling dat ik achteraan in de kooi op een schaaltje leg. In klemmen gebruik ik een stukje dik oud brood. Te zacht brood zit niet voldoende stevig vast op het bevestigingshaakje. Als extra lokstof smeer ik daar een dik laagje pindakaas op. Het nadeel van brood is dat de ratten er doorgaans een (heel) stuk van kunnen opeten alvorens de klem afgaat. Een handige rat kan het zelfs volledig opeten zonder dat de klem afgaat. Ratten zijn blijkbaar dol op chocolade. Dit heeft het voordeel dat het hard is. Hiervan kunnen ze niet eten zonder dat de klem afgaat. Daardoor kan je dit stukje lang opnieuw gebruiken. Je hoeft enkel de dode rat uit de klem te halen en terug op te spannen. Om de chocolade op de klem vast te maken, verwarm je best het bevestigingsijzertje van de klem zodat je dit in het stukje chocolade kan duwen zonder de chocolade te breken. Als er op de klem bloedsporen achterblijven schraap ik deze er af met een aardappelmesje. Doorgaans wordt aangeraden de klemmen en het lokaas niet met blote handen aan te raken en handschoenen te dragen om geen geursporen na te laten. Ik doe dit zo goed als nooit. Ik zorg er wel voor dat ik dit werkje niet uitvoer met propere handen. Ik merk niet dat eventuele geursporen op de klem de ratten weerhouden om op het lokaas af te komen.

 

Gangenstelsel onder water zetten

Door het gangenstelsel onder water te zetten, kan je ratten in principe verdrinken. Maar eenvoudig is dit niet. Je moet eerst alle uitgangen heel goed afsluiten zodat ze er niet door kunnen ontsnappen. Het gat waar je het water doorheen spoelt, moet je ook afsluiten met een draad met fijne mazen zodat ook jonge ratten er niet door kunnen (max. 2 cm grote mazen). Want ratten zijn zeer lenig en jonge soortgenoten kunnen door heel dunne spleten kruipen (van bv. 3 cm). De natuurlijke reflex van de ratten is om tegen de stroom van het water in een weg naar buiten te nemen. Daarom is het beter een deel van de uitgegraven aarde mee terug in de gangen te spoelen … dit maakt het de ratten veel moeilijker om via de inkomende stroom modder een uitweg naar buiten te zoeken.

 

Vergif

Het gebruik van rattenvergif is vanuit ecologisch standpunt gezien de minst goede oplossing. Bij het gebruik ervan moet je ook opletten dat andere dieren er niet aankunnen. Maar soms kan het wel helpen om die laatste volwassen rat die je maar niet gevangen krijgt, weg te krijgen. Maar let wel – mijn ervaring is - niet elke vorm van rattenvergif is even aanlokkelijk voor de ratten, wat de fabrikanten ook mogen beweren. Ik heb bovendien sterk de indruk dat de kleur en in mindere mate de vorm van het vergif ook mee de aanlokkelijkheid bepalen.

 

Als ratten in de directe omgeving eten vinden, heeft het opstellen van klemmen of kooien minder zin. Vooral de oudere ratten zullen dan kiezen voor het gemakkelijke en veilige voedsel dat voorhanden is.

 

Als je geen vergif gebruikt heb je het voordeel dat je de kadevers kan laten opruimen door half verwilderde katten (als die in je tuin ronddolen). Doorgaans zijn ze binnen enkele uren weg met de dode rat. Bovendien hou je op die manier een goed overzicht van het aantal geëlimineerde dieren.

 

Ratten zijn doorgaans bij valavond actief. Maar ook ’s ochtend kan je wel eens zien lopen. Meermaals heb ik ook ratten gevangen rond de middag.

 

Wat staat er op het menu van ratten ?

Ratten zijn verzot op vlees. Pluimvee doden ze door de nek door te bijten. Dan verorberen ze meestal eerst de ingewanden. Vervolgens peuzelen ze netjes alle vlees tot op het bot af. Pluimvee is maar een ‘vogel voor de rat (kat)’ als ze gemakkelijk aan de nek kunnen. Dit is geval bij een kriel, kleine eendensoort of een (heel) jong dier. Als een kriel op een stok of in een boom gaat slapen, zit ze veilig. Ratten zijn wel zeer behendige en goede klimmers, maar als een kriel op hoogte zit, kunnen ze hun prooi niet doden. Ik heb trouwens ooit een rat zien lopen bovenop een afsluitingsdraad.

Uiteraard lussen ratten granen. Zorg ervoor dat na het voederen van de kippen of ander pluimvee geen eten blijft liggen … na 15 minuten hebben ze doorgaans hun krop gevuld en wat overblijft daar profiteren de ratten van mee. Bewaar het voedsel voor het pluimvee steeds in een stevig recipiënt waar de ratten er niet bij kunnen. Een zak bijten gemakkelijk stuk. Deze bewaren op een verhoogde plaats biedt zelden soelaas, omdat ratten zeer behendige klimmers zijn.

Verder eten ratten ook heel wat ander plantaardig materiaal: noten, aardappelen, appels, wortelen, alle mogelijke vruchten…. Eigenlijk eten ze zowat alles waar wat beet aan is. Wat ze mijn inziens niet eten zijn bladeren (sla-, koolbladeren e.d.), bladgroen.

Conclusie

Ratten bestreden is geen eenvoudige zaak. Maar niets doen is eigenlijk geen optie. Want ratten vermenigvuldigen zich enorm snel. Bovendien kunnen ze ook heel wat schade aanrichten aan bv. tuinmateriaal (zoals vogelnetten of insectengaas) of verhardingen ondergraven waardoor deze gaan verzakken.